GURBET ELLERDE BİR EVLİYA: AKŞEHİRLİZÂDE OSMAN EFENDİ

 Kayseri evliyalarından biri olarak bilinen Hâfız Osman Efendi, 1734 (H.1147) yılında Konya’nın Akşehir kazâsında doğdu. Bu sebeple Kayseri`de Akşehirlizâde Osman Efendi Hoca diye şöhret buldu.

Osman Efendi’nin babası Akşehirli Mahmûd oğlu Abdullah`tır. İlk tahsilini Akşehir`de tamamladıktan sonra on üç yaşında Kur`ân-ı kerîmi ezberledi. Sonra dört yıl kadar Akşehir`de sarf ve nahiv öğrendi. Karahisar`a ve oradan Konya`ya gitti. Konya ve Kayseri`de çeşitli âlimlerden dersler aldı. 1755`te İstanbul`a giderek Ruûs-ı Hümâyûn imtihânına girdi, ehliyetini ispat ederek doğum yeri olan Akşehir`e geri döndü. Akşehir`de Reisü`l-Kurrâ Sinoplu Hâfız Mustafa’nın dersine devâm etti ve Kur`ân’ın yedi okunuş şekli olan kırâat-ı seb`ayı tahsîl etti.

Hâfız Osman Efendi daha sonra büyük âlim Hâdimî Efendiden ders almak üzere Konya’nın Hadim kasabasına geldi.Ancak talebelerin çokluğundan ders halkasında uygun bir yer bulamadı. Câmi-i şerîfin minberi üzerine çıkarak oradan dersi takip etmeye başladı. Bir gün ders esnâsında Hâdimî Efendi talebelerine; Mübtedâ ile haberin, ikisinin birden hazfi câiz midir? (Özne ile yüklemin her ikisini birden cümle içinde ortadan kaldırmak mümkün müdür?) diye sordu. Talebeler ne cevap vereceklerini düşünürlerken minberde oturan Osman Efendi, Zâriyât sûresinin 48. âyet-i kerîmesini okudu. Bunun üzerine kendisini çok takdir eden Hâdimî Efendi, ona ders halkasının en önünde yer verdi. Böylece zekâ ve istidâdını ortaya koyarak güzîde talebeler arasına katıldı. Hâdimî Efendinin ders ve sohbetleriyle ilimde kemâl derecesine kavuştu.

Hocasından icâzet aldıktan sonra yine onun işâreti üzerine yanında müderris arkadaşı Hoca Ahmed Efendi de olduğu halde Kayseri`ye gitti. Yolculuk sırasında, bir akşam üzeri, bir çobana misâfir oldular. Çoban Baba, bunlara akşam yemeği olarak bulgur pilavı getirdi. Yemeği yedikten sonra yatsı namazını kılarak yattılar. Cemâatle sabah namazını edâ ettikten sonra, Çoban misâfirlerine; Hepimiz duâdan evvel kalbine bir şey alsın da o isteklerimiz için hemen birbirlerimize duâ edelim. dedi. Hepsi ayrı ayrı bir şeylere niyet ederek duâ ettiler. Sonradan izn-i ilâhî ile oradaki duaların kabule şâyân olduğunu anladılar.

Hâfız Osman Efendi ile Ahmed Efendi Hoca, Kayseri`ye geldiklerinde Kurşunlu Câmi civârında bir medresede kalmaya başladılar. Bu iki müderris hoca uzun bir süre medresede talebe okutup, ilim yaymaya çok gayret ettiler. Fakat bir türlü Kayseri halkının rağbet ve hürmetini kazanamadılar. Arkadaşı Ahmed Efendi mesleğini değiştirip ticâretle uğraşmaya başladı ve Kayseri`den ayrılarak başka diyârlara gitti.

Hâfız Osman Efendi ise daha çok Kayseri dışından gelenlerin bulunduğu talebeleri okutmaya devâm etti. Fakat günden güne Hoca Efendinin talebeleri çoğalmaya başladı ve kısa zamanda yüzlerce talebesi oldu. Kayseri halkı da Hoca Efendinin ilimdeki derecesine vâkıf olduktan sonra kendisine fevkalâde hürmet ve tâzim göstermeye başladı. Hattâ kendisine rahat etmesi için bir ev ve daha büyük bir medrese inşâ ettiler. Ancak Hâfız Osman Efendi bir müddet sonra memleket hasreti sebebiyle Akşehir`e gitmek üzere hazırlık yaptı. Eşyâlarını develere yükledi. Fakat tam yola çıkacağı esnâda bu haberi duyan Kayserililer böyle ilim ehli bir zâtı bırakmak istemediklerinden kendisini bırakmadılar. Pek çok yalvarmadan sonra fikrinden caydırdılar.

Böylece halkın ısrârı netîcesinde kesin olarak Kayseri`ye yerleşen Hâfız Osman Efendi orada evlendi. Yüzlerce talebe yetiştirdi. Bunlardan pek çoğu ilimde yüksek derecelere kavuştu ve icâzetle şereflendi. Kayserililerin bu kadar sevgi ve îtimâdını kazanan Hâfız Osman Efendi, çok geçmeden de Sultan Üçüncü Selîm Hanın emri ve fermânıyla Kayseri Müftülüğüne getirildi. Senelerce bu vazîfede kalan Osman Efendi halka vâz ve nasihatlarda bulundu. Tesirli sözleri ile halkın İslâmiyete olan bağlılığını pekiştirdi, yaşayışlarını dînimize uygun hâle getirdi. Müşküllerini çözdü.
            1811 (H.1226) senesinde vefât eden Hâfız Osman Efendi, Kayseri`de Seyyid Burhâneddîn Türbesi civârında defnedildi. Kayserililer bugün dahi kabr-i şerîfini ziyâretle rûhâniyetinden istifâde etmektedirler.

 Kaynaklar: 1) Kayseri Ulemâsı; s.38-39    2) Kayseri Meşahiri; s.55